Mαστολογική εξέταση

Τι είναι η μαστολογική εξέταση;

Είναι μια πολύ βασική διαγνωστική εξέταση των μαστών. Εκτός από την ψηλάφηση των μαστών από τον ειδικό μαστολόγο, περιλαμβάνει όλη τη διαδικασία της παραγγγελίας των αναγκαίων εξετάσεων, για την κάθε γυναίκα ξεχωριστά, ανάλογα με το ιστορικό της, την ηλικία της και τους παράγοντες κινδύνου, την ερμηνεία των εξετάσεων  σε συνεργασία με τον ειδικό ακτινολόγο του μαστού, την αρχειοθέτησή τους και τον καθορισμό του επόμενου ραντεβού, ανάλογα με τα ευρήματα της κάθε γυναίκας.  Όλα πρέπει να γίνονται την ίδια μέρα και στο ίδιο κέντρο μαστού.

Πώς γίνεται η μαστολογική εξέταση;

Αρχικά γίνεται επισκόπηση των μαστών με τη γυναίκα καθιστή και με τα χέρια στη μέση της. Ελέγχεται το περίγραμμα των μαστών, το χρώμα και το ποιόν του δέρματος, η ύπαρξη εξογκώματος ή εισολκής (λακουβίτσας), οι θηλές και η συμμετρία των μαστών. Εν συνεχεία ο μαστολόγος ζητάει από την εξεταζόμενη να σηκώσει τα χέρια προς τα πάνω προσέχοντας  μήπως εμφανισθεί εξόγκωμα ή εισολκή του δέρματος που δε φαινόταν στη θέση ηρεμίας των μαστών.

Στη συνέχεια η γυναίκα ξαπλώνει ανάσκελα, με τα χέρια να αναπαύονται πάνω από το κεφάλι και ο γιατρός την εξετάζει, πιέζοντας απαλά το μαστό της πάνω στο θώρακα και τις πλευρές, με ήπιες κινήσεις των δακτύλων του, έτσι ώστε να γίνει αισθητή η ύπαρξη ογκιδίων και να διερευνηθεί η φύση τους.

Ακολουθεί η εξέταση των θηλών. Ελέγχεται η συμμετρία τους, ή πιθανότητα εισολκής τους, το χρώμα και το ποιόν του δέρματός τους. Αν υπάρχει ρύση υγρού από τις θηλές, ελέγχεται το είδος του και το χρώμα του υγρού. Δεν είναι σωστό να πιέζονται υπερβολικά οι θηλές, εκτός αν η αιτία της επίσκεψης στο μαστολόγο, είναι η ρύση υγρού από τη θηλή. Τότε, αν δεν τρέχει υγρό κατά τη στιγμή της εξέτασης, επιτρέπεται μια ήπια πίεση στην θηλή για επιβεβαίωση του συμπτώματος και λήψη κυτταρολογικής εξέτασης του υγρού.

Η εξέταση των μαστών ολοκληρώνεται πάντα με την ψηλάφηση της μασχάλης και του λαιμού για την ύπαρξη λεμφαδένων. Η ύπαρξη ψηλαφητών λεμφαδένων στη μασχάλη ή η τυχαία ανεύρεσή τους σε μια μαστογραφία, είναι συνήθως ένα «φυσιολογικό» φαινόμενο. Οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες μπορεί να βρίσκονται εκεί από πολλά χρόνια πριν, σαν αποτέλεσμα παλαιών παθήσεων (π.χ. ερυθράς, ιλαράς κλπ). Επίσης είναι δυνατόν να διογκωθούν σε περιπτώσεις τραυματισμού, επεμβάσεων ή φλεγμονής στο σύστοιχο χέρι τα δάχτυλα ή τα νύχια. Στις περιπτώσεις αυτές είναι ελαφρά επώδυνοι. Λεμφαδένες που δεν πονούν, ιδιαίτερα μάλιστα αν είναι σκληροί ακίνητοι και δεν προϋπήρχαν από χρόνια, μπορεί να είναι και ένδειξη κακοήθειας στο μαστό. Απαιτείται πάντοτε μαστολογική εξέταση.

Σε ποια φάση της εμμήνου ρύσεως είναι καλύτερο να γίνεται η εξέταση μαστών;

Για τις γυναίκες που βρίσκονται μετά την εμμηνόπαυση δεν υπάρχει περιορισμός. Για τις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες οι καλύτερες μέρες είναι μόλις τελειώσει η περίοδος τους έως και μια εβδομάδα μετά. Γι αυτό οι καλό είναι να κλείνουν από πριν το ραντεβού τους για προληπτική εξέταση μαστών κάποια από αυτές τις μέρες, μια φορά το χρόνο. Εννοείται ότι αν στα μεσοδιαστήματα παρατηρήσουν κάτι ύποπτο στο στήθος τους, θα πρέπει να δουν το Μαστολόγο τους νωρίτερα.

Ποιος πρέπει να κάνει την εξέταση των μαστών;

Η ψηλάφηση των μαστών πρέπει να γίνεται από ειδικό μαστολόγο. Πολλές φορές ο γενικός γιατρός, ο γυναικολόγος ή ο παθολόγος εξετάζουν επίσης τους μαστούς, παρακάμπτοντας το μαστολόγο. Ενίοτε ζητούν οι ίδιοι και μαστογραφία. Άλλοτε πάλι, κάποιες γυναίκες κάνουν μόνες τους μαστογραφία, παρακάμπτοντας όλους τους κλινικούς γιατρούς. Αυτά είναι πολύ συνηθισμένα λάθη, που πολλές γυναίκες τα έχουν πληρώσει. Γιατί, τι θα γίνει αν, ο παθολόγος ή γυναικολόγος, ως μη ειδικοί, δεν ψηλαφίσουν τίποτα, ενώ υπάρχει; Και τι θα γίνει αν πρόκειται για το 5-38% των καρκίνων του μαστού που δεν φαίνονται στη μαστογραφία και μπορεί να ψηλαφηθούν αλλά μόνο από ένα πιο εξειδικευμένο χέρι;

Η κλινική εξέταση μαστών πρέπει να γίνεται προληπτικά μία φορά το χρόνο σε γυναίκες άνω των 30 ετών ή δύο φορές το χρόνο αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού. Παρά το γεγονός ότι οι μαστοί είναι ένα όργανο εκτεθειμένο και άρα ευπρόσιτο, η εξέτασή τους δεν είναι καθόλου απλή, ιδιαίτερα σε νέες γυναίκες. Υπάρχουν μαστοί οζώδεις, γεμάτοι ογκίδια, που αρκετές φορές ακόμα και ο έμπειρος εξεταστής δυσκολεύεται να ξεχωρίσει με βεβαιότητα αν είναι καλοήθη ή όχι. Τεράστιας σημασίας είναι η σχολαστική λήψη του ιστορικού της ασθενούς, που πρέπει να προηγείται της κλινικής εξετάσεως. Aυτό θα βοηθήσει στη διάγνωση ιδιαίτερα σε περιπτώσεις διαγνωστικής αμφιβολίας. Με το καλό ιστορικό ο έμπειρος μαστολόγος έχει ήδη στο μυαλό του την πιθανότερη διάγνωση, πριν ακουμπήσει το χέρι του στην ασθενή.

Η συστηματική εξέταση μαστού από ειδικό μαστολόγο σημαίνει ότι αν βρεθεί καρκίνος θα γιατρεύεται;

Όχι υποχρεωτικά. Σαφώς και όσο νωρίτερα βρεθεί ένας κακοήθης όγκος στο μαστό, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες να έχει κάνει μετάσταση αλλού, τόσο συντομότερα θα αρχίσει η θεραπεία και τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να γιατρευτεί. Ο μαστολόγος μπορεί να ψηλαφίσει έναν όγκο μαστού όταν ακόμα είναι αρκετά μικρός, χρόνια πριν τον πιάσει η ασθενής και μήνες ή χρόνια πριν τον ψηλαφίσουν οι μη ειδικοί γιατροί. Άρα θα της δώσει περισσότερες πιθανότητες να γλιτώσει τη ζωή της. Είναι όμως επίσης βέβαιο ότι όταν και το πιο εξειδικευμένο ιατρικό χέρι εντοπίζει έναν κακοήθη όγκο, αυτός δεν δημιουργήθηκε λίγες μέρες πριν, αλλά πρέπει να προϋπήρχε σε μικρότερο μέγεθος, μη ψηλαφητό, κατά μέσο όρο δύο χρόνια. Ο καρκίνος είναι μια μακροχρόνια διαδικασία. Η αλήθεια είναι ότι ξεκίνησε κάποτε από ένα κύτταρο που για κάποιους λόγους άρχισε να πολλαπλασιάζεται σιγά-σιγά αλλά ανεξέλεγκτα. Άρα για μεγάλο διάστημα, που ποικίλει ανάλογα με το είδος του, ούτε ψηλαφάται, ούτε φαίνεται με απεικονιστικές εξετάσεις ή εξετάσεις αίματος. Το πόσο αργή ή γρήγορη εξέλιξη θα έχει στο διάστημα αυτό, εξαρτάται από τα γονίδιά του. Αυτά κρύβουν την επιθετικότητά του. Η έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου από το Μαστολόγο, θα οδηγήσει σε έγκαιρη έναρξη της θεραπείας και θα αυξήσει σημαντικά την πιθανότητα να νικηθεί οριστικά ο καρκίνος.

Από ποιο μέγεθος γίνεται αντιληπτός ένας όγκος στο μαστό;

Οι γυναίκες που αυτοεξετάζονται, μπορούν να πιάσουν έναν όγκο στο μαστό τους αφού η διάμετρός του ξεπεράσει τα 3εκ. Οι ανειδίκευτοι στο μαστό γιατροί, τον ψηλαφούν γύρω στα 2εκ. Ο μαστολόγος γύρω στο 1εκ. Η μαστογραφία μπορεί να ανιχνεύσει ακόμα και τον αρχόμενο καρκίνο, που έχει μέγεθος λίγων χιλιοστών, εφ όσον όμως πρόκειται για όγκο ορατό στη μαστογραφία.